Glejak wielopostaciowy, jedna z najbardziej agresywnych i śmiertelnych postaci raka mózgu, to nie tylko choroba zlokalizowana, ograniczona do mózgu. Nowe badania ujawniają szokujące powiązanie: rak aktywnie niszczy kości czaszki, tworząc ścieżki zmieniające odpowiedź immunologiczną organizmu i przyspieszające wzrost guza. Odkrycie to zasadniczo zmienia sposób, w jaki naukowcy myślą o glejaku wielopostaciowym, sugerując, że w obecnym leczeniu może brakować kluczowego elementu ogólnoustrojowego.
Czaszka jako droga do rozwoju raka
Przez wiele lat glejak wielopostaciowy był postrzegany wyłącznie jako problem mózgu. Jednak ostatnie badania pokazują, że nowotwory te komunikują się ze szpikiem kostnym czaszki – gąbczastą tkanką wewnątrz kości wytwarzającą komórki krwi – poprzez mikroskopijne kanały. Rak nie rozwija się w mózgu; aktywnie niszczy otaczającą kość, aby zwiększyć swój zasięg. Zaawansowane obrazowanie i sekwencjonowanie jednokomórkowego RNA u myszy i ludzi potwierdzają, że glejak powoduje utratę masy kostnej, zwłaszcza wzdłuż szwów czaszkowych (w miejscu styku kości). Ta erozja poszerza kanały między szpikiem kostnym a mózgiem, umożliwiając przepływ sygnałów molekularnych i komórek odpornościowych między nimi.
Przechwytywanie układu odpornościowego
Kluczowym odkryciem było to, jak glejak manipuluje środowiskiem odpornościowym szpiku kostnego. Naukowcy odkryli, że rak zmienia równowagę komórek odpornościowych, radykalnie zwiększając poziom prozapalnych neutrofili i tłumiąc limfocyty B wytwarzające przeciwciała. Napływ komórek zapalnych powoduje, że guz staje się bardziej agresywny, co utrudnia jego leczenie. Szpik kostny czaszki staje się pożywką dla komórek przyspieszających postęp raka, podczas gdy szpik kostny uda reaguje inaczej, hamując wytwarzanie komórek odpornościowych. Ta ogólnoustrojowa odpowiedź sugeruje, że glejak wielopostaciowy nie jest chorobą jedynie miejscową, ale chorobą, która przepisuje zasady odporności organizmu.
Konsekwencje leczenia: miecz obosieczny
W badaniu sprawdzano, czy leki przeciw osteoporozie mogą zatrzymać erozję czaszki. Chociaż oba przetestowane leki zatwierdzone przez FDA istnieją zapobiegają utracie masy kostnej, jeden z nich (kwas zoledronowy) w niektórych przypadkach nieoczekiwanie przyspiesza wzrost guza. Obydwa leki zakłócały także skuteczność immunoterapii, szczególnie anty-PD-L1, która aktywuje limfocyty T walczące z nowotworem. To podkreśla kluczową kwestię: blokowanie erozji kości niekoniecznie oznacza zatrzymanie postępu raka, a nawet może sprawić, że niektóre metody leczenia będą mniej skuteczne.
„Szlaki czaszki do mózgu umożliwiają przepływ komórek prozapalnych ze szpiku kostnego do guza, przez co glejak staje się coraz bardziej agresywny i zbyt często nieuleczalny” – mówi współautor badania E. Richard Stanley.
Badanie to podkreśla pilną potrzebę opracowania terapii przywracających prawidłową równowagę immunologiczną w szpiku kostnym, być może poprzez tłumienie komórek zapalnych i zwiększanie produkcji komórek T i B. Kolejne kroki obejmują udoskonalenie strategii leczenia uwzględniających tę interakcję ogólnoustrojową, zamiast leczenia glejaka wielopostaciowego jako izolowanej choroby mózgu.
