Glioblastoom, een van de meest agressieve en dodelijke vormen van hersenkanker, is niet alleen een plaatselijke ziekte die beperkt blijft tot de hersenen. Nieuw onderzoek onthult een schokkend verband: de kanker erodeert actief het schedelbot, waardoor routes ontstaan die de immuunrespons van het lichaam veranderen en de tumorgroei versnellen. Deze ontdekking verandert fundamenteel de manier waarop wetenschappers glioblastoom begrijpen, wat suggereert dat de huidige behandelingen mogelijk een cruciale systemische component missen.
De schedel als pad voor de progressie van kanker
Jarenlang werd glioblastoom behandeld als een puur hersenprobleem. Recente bevindingen tonen echter aan dat deze tumoren via microscopische kanalen interageren met het schedelmerg – het sponsachtige weefsel in het bot dat bloedcellen produceert. De kanker groeit niet alleen in de hersenen; het breekt actief het omliggende bot af om zijn invloed uit te breiden. Geavanceerde beeldvorming en single-cell RNA-sequencing bij muizen en menselijke patiënten bevestigen dat glioblastoom botverlies veroorzaakt, vooral langs de hechtingen van de schedel (waar botten samensmelten). Deze erosie verwijdt de kanalen die het schedelmerg en de hersenen verbinden, waardoor moleculaire signalen en immuuncellen ertussen kunnen stromen.
Kaping van het immuunsysteem
De belangrijkste onthulling is hoe glioblastoom de immuunomgeving van het schedelmerg manipuleert. Onderzoekers ontdekten dat de kanker de balans van immuuncellen verschuift, waardoor het aantal pro-inflammatoire neutrofielen dramatisch toeneemt en de antilichaamproducerende B-cellen worden onderdrukt. Deze instroom van ontstekingscellen voedt de agressie van de tumor, waardoor deze moeilijker te behandelen is. Het schedelmerg wordt een voedingsbodem voor juist de cellen die de progressie van kanker versnellen, terwijl het dijbeenmerg anders reageert en in plaats daarvan de productie van immuuncellen onderdrukt. Deze systemische reactie suggereert dat glioblastoom niet alleen een lokale ziekte is, maar een ziekte die de immuunregels van het lichaam herschrijft.
Implicaties van de behandeling: een tweesnijdend zwaard
In de studie werd onderzocht of medicijnen tegen osteoporose de erosie van de schedel konden stoppen. Terwijl beide door de FDA goedgekeurde geteste medicijnen botverlies verhinderden, versnelde één ervan (zoledroninezuur) in sommige gevallen verrassend genoeg de tumorgroei. Beide medicijnen verstoorden ook de effectiviteit van immunotherapie, met name anti-PD-L1, dat tumorbestrijdende T-cellen stimuleert. Dit benadrukt een cruciale uitdaging: het blokkeren van boterosie betekent niet noodzakelijkerwijs het stoppen van de progressie van kanker, en kan bepaalde behandelingen zelfs minder effectief maken.
“De schedel-naar-hersenkanalen zorgen voor een instroom van pro-inflammatoire cellen van het schedelmerg naar de tumor, waardoor het glioblastoom steeds agressiever en, maar al te vaak, onbehandelbaar wordt”, zegt co-auteur E. Richard Stanley.
Dit onderzoek onderstreept de dringende behoefte aan therapieën die het normale immuunevenwicht in het schedelmerg herstellen, mogelijk door ontstekingscellen te onderdrukken en tegelijkertijd de productie van T- en B-cellen te stimuleren. De volgende stappen zullen zijn om behandelingsstrategieën te verfijnen die deze systemische interactie verklaren, in plaats van glioblastoom te behandelen als een geïsoleerde hersenziekte.
